Tăng động giảm chú ý

 

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) theo nhiều nghiên cứu đưa ra tỷ lệ khoảng 3-5% trẻ em. Những trẻ em mắc chứng ADHD đều gặp khó khăn trong việc tập trung chú ý tới các công việc quan trọng. Các em cũng có thể quá hiếu động. ADHD thường khiến trẻ học kém và có vấn đề trong các mối quan hệ bạn bè và gia đình.

Dấu Hiệu nhận biết ADHD?

Trẻ em bình thường đều có những lúc nghịch ngợm, thiếu tập trung, không nghe lời...Tuy nhiên những trẻ em mắc chứng ADHD có các dấu hiệu này thường xuyên và nghiêm trọng hơn những trẻ em khác cùng lứa tuổi. Phụ huynh/giáo viên có thể nghi ngờ trẻ mắc chứng ADHD nếu trẻ có một số hoặc tất cả các triệu chứng sau trong thời gian ít nhất 6 tháng liên tục:

Không tập trung chú ý (không tập trung chú ý tốt):

• Dễ bị phân tán tư tưởng.
• Mất sách vở, bài tập ở nhà, đồ chơi
• Nhanh chán
• Khó tuân theo các hướng dẫn

Quá Hiếu Động (vận động quá mức) và Hấp Tấp (không để ý hoặc không suy nghĩ):

• Thường xuyên vận động
• Khó ngồi im một chỗ
• Bật ra câu trả lời trước khi người khác hỏi xong
• Không thể chờ đợi khi xếp hàng hoặc chờ tới lượt
• Gây trở ngại hoặc xen vào câu chuyện hoặc các trò chơi của những người khác

Các Nguyên Nhân Gây Ra Chứng ADHD Là Gì?

Có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn tới chứng ADHD, nhưng đa số các chuyên gia đều tin rằng chứng rối loạn này phát sinh từ nguyên nhân mang tính sinh học.

- Các yếu tố di truyền kết hợp với các yếu tố sinh học khác

-Các yếu tố nuôi dưỡng cũng như các yếu tố môi trường khác.

Làm Thế Nào để Biết Con Tôi Có Mắc Chứng ADHD Hay Không?

Các căn bệnh về thể chất và tâm thần khác cũng có những triệu chứng giống với chứng ADHD. Cũng có khả năng là đứa trẻ có thể mắc chứng ADHD và chứng rối loạn khác, ví dụ như trầm cảm, chứng rối loạn cảm xúc lo âu hoặc khuyết tật về nhận thức. Do đó, điều quan trọng là đứa trẻ cần phải được bác sĩ chuyên khoa khám kiểm tra kỹ để có kết quả chẩn đoán chính xác.

Quá trình khám kiểm tra thường bao gồm việc thu thập thông tin từ nhiều nguồn: đứa trẻ, cha mẹ, giáo viên và bác sĩ nhi khoa, và có thể bao gồm cả việc quan sát và kiểm tra.

Chứng ADHD Được Điều Trị Như Thế Nào?

ADHD có thể được điều trị bằng biện pháp trị liệu tâm lý, thuốc men hoặc kết hợp cả hai. Ngoài ra, các nhà giáo dục có thể giúp giải quyết các vấn đề liên quan tới học tập.

Các bác sĩ và bác sĩ tâm thần kê toa các loại thuốc kích thích để kiểm soát và giảm bớt các triệu chứng ADHD. Các loại thuốc này có thể giúp cải thiện đáng kể sự tập trung chú ý và tự chủ của trẻ. Có nhiều "điều lầm tưởng" về các loại thuốc này. Điều quan trọng là quý vị cần phải có các thông tin cập nhật đáng tin cậy. 

Trị liệu tâm lý và giáo dục dạy cho trẻ em và các gia đình những kỹ năng sẽ giúp họ giảm bớt và kiểm soát các triệu chứng liên quan tới ADHD. Khi tham gia trị liệu tâm lý, trẻ học các hành vi, thí dụ như chờ tới lượt, nhờ người giúp đỡ, hoặc chia sẻ đồ chơi. Và trẻ em học cách kiểm soát cảm xúc của mình, ví dụ như kiểm soát tâm trạng tức giận, và học cách ngăn nắp hơn. Biện pháp trị liệu tâm lý cho gia đình hoặc hướng dẫn nuôi dạy con cái giúp gia đình có được các kỹ năng hướng dẫn và khuyến khích đứa trẻ có hành vi ngoan.

Một đứa trẻ gặp khó khăn trong học tập có thể hội đủ điều kiện được nhận các dịch vụ giáo dục đặc biệt.

Làm Thế Nào để Được Giúp Đỡ?

Trước hết, hãy hỏi ý kiến bác sĩ. Cho bác sĩ biết về các hành vi của trẻ khiến quý vị lo ngại. Hỏi bác sĩ để biết có cần phải đưa đứa trẻ đi khám hoặc điều trị thêm với bác sĩ chuyên khoa về các vấn đề hành vi của trẻ em không.

Quý vị cũng nên liên lạc với trường của con quý vị. Các giáo viên và các cố vấn viên của trường cũng có thể giúp đỡ.

Trị liệu tâm lý đối với trẻ Tăng động giảm chú ý

Trẻ tăng động giảm chú ý luôn cần sự hướng dẫn và thấu hiểu từ phía cha mẹ và thầy cô giáo để phát huy những tiềm năng của mình và thành công ở trường.

Tâm lý trị liệu

Có nhiều tiếp cận khác nhau trong trị liệu tâm lý đối với trẻ ADHD. Trong đó, trị liệu hành vi có mục đích giúp trẻ thay đổi những hành vi của mình, vd tổ chức công việc, hoàn thành bài vở, nhà trị liệu sẽ làm việc với cả những khó khăn về cảm xúc của trẻ. Trị liệu hành vi giúp trẻ làm chủ tốt hơn hành vi của mình. Cha mẹ và thầy cô giáo có thể giúp trẻ đưa ra phản hồi cho hành vi của trẻ. Hơn nữa, những quy định rõ ràng, danh sách các công việc cần làm và những thói quen hàng ngày sẽ giúp trẻ điều chỉnh tốt hơn hành vi của mình.

Nhà trị liệu có thể hướng dẫn trẻ các kỹ năng xã hội, vd như chờ đợi tới lượt, chia sẻ đồ chơi, yêu cầu sự giúp đỡ hoặc đáp trả sự trêu chọc. Học cách nhận biết các biểu hiện cảm xúc trên khuôn mặt, qua giọng nói và có những ứng xử phù hợp cũng là một phần của việc hướng dẫn các kỹ năng xã hội.

Cha mẹ có thể giúp đỡ trẻ như thế nào?

Trẻ tăng động giảm chú ý luôn cần sự hướng dẫn và thấu hiểu từ phía cha mẹ và thầy cô giáo để phát huy những tiềm năng của mình và thành công ở trường. Phụ huynh và trẻ có thể đều cần sự hỗ trợ để vượt qua những cảm xúc tiêu cực như giận dữ, hụt hẫng, tức giận xảy ra trong gia đình. Các chuyên gia về sức khỏe tâm thần có thể đưa ra các thông tin về ADHD cho cha mẹ và cách nó tác động tới cuộc sống gia đình, giúp họ và chính trẻ có những kỹ năng, thái độ và cách thức mới.

Cha mẹ cần học cách làm thế nào để đưa ra một hệ thống thưởng phạt để có thể thay đổi hành vi ở trẻ. Cha mẹ cần đưa ra những phản hồi ngay lập tức và tích cực cho những hành vi mà họ muốn khuyến khích trẻ, lờ đi hoặc chuyển hướng những hành vi mà họ không muốn khuyến khích. Trong một số trường hợp, việc sử dụng “thời gian tách biệt” có thể cần thiết khi hành vi của trẻ không thể kiểm soát nổi. Trong khoảng "thời gian tách biệt", trẻ bị đưa ra khỏi tình huống xáo trộn lúc đó, ngồi một mình trong thời gian ngắn để bình tĩnh lại.

Cha mẹ cũng được khuyến khích chia sẻ những hoạt động vui chơi cùng trẻ để nhận biết và chỉ ra những gì trẻ làm tốt, và để khen ngợi điểm mạnh cũng như khả năng của trẻ. Cha mẹ cũng có thể học cách thiết kế tình huống một cách tích cực hơn. VD cha mẹ có thể hạn chế số người chơi cùng là một hoặc hai người, vì thế trẻ sẽ không có quá nhiều kích thích. Hoặc nếu trẻ có khó khăn trong việc hoàn thành nhiệm vụ, cha mẹ có thể giúp trẻ chia nhỏ nhiệm vụ đó ra thành các bước dễ hoàn thành hơn. Cha mẹ cũng có thể học các kỹ thuật quản lý stress để phát triển khả năng xử lý vấn đề của chính mình, vì thế cha mẹ có thể phản ứng bình tĩnh hơn với hành vi của trẻ.

Đôi khi cũng cần đến việc trị liệu cho cả gia đình. Nhà trị liệu có thể giúp gia đình tìm ra các cách khác nhau đối với những hành vi có vấn đề và khuyến khích sự thay đổi hành vi. Cuối cùng là các nhóm hỗ trợ có thể giúp các bậc phụ huynh và các gia đình có cùng vấn đề và những mối băn khoăn kết nối với nhau. Nhóm này có thể thường xuyên gặp gỡ để chia sẻ những khó khăn cũng như những thành công đạt được, để trao đổi thông tin về những khuyến cáo của các nhà chuyên môn, các chiến lược cũng như để cùng trò chuyện với các chuyên gia.

 

Lời khuyên cho phụ huynh để giúp trẻ có tổ chức và tuân theo các yêu cầu

Thời gian biểu. Hãy thiết lập và duy trì các thói quen hàng ngày, từ giờ thức dậy cho đến giờ đi ngủ, bao gồm thời gian làm bài tập về nhà, thời gian chơi bên ngoài, các hoạt động ở nhà. Thời gian biểu có thể được dán ở những chỗ trẻ thấy thường xuyên và dễ dàng, vd trên tủ lạnh, trên bảng... Viết trước lên đó sự thay đổi trong lịch trình hàng ngày nếu có thể biết trước được về mặt thời gian.

Sắp xếp các vật dụng thường ngày. Nên có chỗ cố định cho những vật dụng thường ngày và để moi thứ vào chỗ của nó. Những thứ này bao gồm cả quần áo, cặp sách và đồ chơi.

Giấy nhắc về bài tập về nhà và sách vở. Sử dụng giấy nhắc cho các đồ dùng học tập và bài vở. Nhấn mạnh với trẻ tầm quan trọng của việc viết ra những yêu cầu của thầy cô và mang đi/về những sách vở và dụng cụ cần thiết.

Rõ ràng và nhất quán. Trẻ tăng động giảm chú ý cần những quy định rõ ràng và nhất quán để có thể hiểu và làm theo được.

Khen ngợi và thưởng khi trẻ thực hiện được các quy tắc. Trẻ tăng động giảm chú ý thường bị tiếp nhận những lời phàn nàn và chỉ trích. Vậy cha mẹ nên phát hiện và thấy được những hành vi tốt/tiến bộ của trẻ và khen ngợi những hành vi đó.

Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ (National Insitutes of Health, USA)

 

Nâng cao khả năng chú ý cho trẻ

Trong lĩnh vực tâm lý thì chú ý là một yếu tố hết sức cần thiết, nó vừa giúp cho trẻ có khả năng tập trung, vừa loại trừ những ảnh hưởng xấu của môi trường xung quanh vừa giúp cho những quan hệ với những người xung quan trở nên tốt đẹp hơn vì chắc chắn, chúng ta thích gần gũi và giao tiếp với những người biết chú ý lắng nghe chúng ta !

1.Các yếu tố nâng cao khả năng chú ý:

Từ chú ý (attentive) có nguồn gốc từ tiếng La Tinh có nghĩa là “vươn ra” Nó gợi ý hình ảnh con ngựa xoay đôi tai hoặc con chim xoay đầu về hướng có tiếng động để nghe cho rõ hơn. Hướng chú ý tốt nhất cho một đứa trẻ là bé phải quay đầu về phía người đối diện, hay đang nói hoặc phải nhìn vào sự việc (Bài vở, hình ảnh ) có trước mắt. Sự chú ý của đôi mắt sẽ kéo theo sự tập trung hơn của đôi tai và cả những tư thế của cơ bắp.

Chúng ta chỉ có thể nâng cao khả năng chú ý khi biết vận dụng, hay huy động sự tham gia của càng nhiều giác quan càng tốt. Đây chính là “chìa khóa” để tập hợp các thông tin, hỗ trợ cho những tư duy logic liên kết các hình ảnh, âm thanh và ghi nhớ vào ký ức. Hãy giúp cho các em nghe trước, rồi nhìn, sau đó là đọc và viết hay vẽ lại những gì cần tiếp thu !

“Khi nghe người khác nói, hãy chú ý đến chính mình” lời khuyên của George Washington cho thấy, muốn có sự chú ý phải có sự tập trung không chỉ là các giác quan, mà còn là cách ngồi, và có các hành vi vô thức như nhịp chân, gõ ngón tay xuống bàn… Điều này giải thích tại sao các chương trình TV thường lôi cuốn trẻ em ( vì nó kích thích nhiều giác quan cùng một lúc ) và cũng là cơ sở để chúng ta có thể giúp trẻ học tập tốt hơn bằng những biện pháp tác động thông qua nhiều hình thức khác nhau.

2.Những ảnh hưởng đến khả năng chú ý:

Khi tập cho trẻ ngồi vào bàn để bắt đầu chú ý vào việc học, chúng ta cần nhắc nhở trẻ ngồi ngay ngắn, người hơi vươn đến phía trước. Trên bàn ngoài cuốn vở, sách cần thiết cho sự tập trung thì không có những vật dụng linh tinh hay các loại sách khác, điều đó dễ khiến cho trẻ xao nhãng trong việc nhìn vào bài tập cần có sự chú ý.

Một chỗ ngồi học mà ồn ào với tiếng nhạc từ cassette, tiếng quảng cáo từ TV, tiếng người nhà nói chuyện, cười đùa hay cả tiếng xe cộ ngoài phố chắc chắn không phải là một môi trường tốt cho sự tập trung chú ý của trẻ. Ngoài ra chúng ta cũng nên biết rằng khả năng tập trung của trẻ thường khó mà kéo dài quá 30 phút. Vì vậy, trong khoảng thời gian từ 15 – 20 phút thôi, chúng ta nên cho trẻ nghỉ ngơi một chút trước khi tiếp tục việc học (Tập viết – vẽ ) hay trò chuyện (Tập đọc), và sau thời gian nghỉ ngơi độ 10 phút, chúng ta sẽ thay đổi cách dạy, như lúc nãy tập viết, thì bây giờ vẽ hay tô màu, tập đếm … Trong một buổi học, ít nhất là phải có 3 hoạt động khác nhau : Viết – vẽ hay tô màu – chơi quan sát ( Quan sát để nâng cao khả năng chú ý và tư duy logic ).

Để nâng cao khả năng chú ý của trẻ, chúng ta nên lồng ghép vào trong các hoạt động học tập một vài trò chơi như :

Quan sát và ghi nhớ nhanh: Cho trẻ xem qua trong 5 phút một cái khay trong đó có chứa 5 vật khác nhau ( ví dụ: Bút chì, gôm, chìa khóa, muỗng, kéo …) sau đó lấy một tờ giấy hay một cái khăn đậy lại, bảo trẻ kể tên những vật mà trẻ vừa thấy.

Thử xem là gì: Bỏ 5 – 7 vật vào trong một cái túi xách, cho trẻ thò tay vào trong sờ các vật trên và nói tên vật mình vừa sờ được . Tùy theo khả năng để tăng độ khó qua hình dáng các vật.

Xem thiếu ai: Cho trẻ nhìn lên kệ đồ chơi có xếp 5 – 7 món đồ chơi khác nhau. Sau đó cho trẻ chơi một trò chơi vui khác, hay quay đi và dấu bớt một vật. Trong 3 phút trẻ phải gọi tên được vật vừa mới biến mất.

Tìm xem có bao nhiêu: vẽ trên trang giấy 3 loại hình : Hình tròn, hình tam giác và hình vuông với 3 màu khác nhau nhưng đan xen vào nhau – mỗi loại hình có độ 5 – 10 hình ( với yêu cầu trẻ biết đếm đến 10) sau đó yêu cầu trẻ tìm ra có bao nhiêu hình tròn, hình tam giác và hình chữ nhật ( số các hình này khác nhau ).

Khi đưa trẻ đi chơi ngoài công viên, khu nghỉ mát… ta cũng nên khuyến khích và nâng cao khả năng chú ý của trẻ trong việc quan sát thiên nhiên chung quanh. Tất cả những hoạt động này vừa giúp cho trẻ tăng khả năng chú ý, vừa giúp thêm cho trẻ một số vốn từ ngữ cần thiết và đặc biệt là gieo vào trong lòng trẻ lòng yêu mến thiên nhiên và tôn trọng môi trường xung quanh.