Nhiều cha mẹ nhầm lẫn chậm nói với hội chứng tự kỷ

Can thiệp sớm giúp trẻ tự kỷ tăng khả năng hòa nhập với xã hội trong tương lai. Ảnh một trẻ tự kỷ tham gia trò chơi tại chương trình ngoại khóa

Bé phát âm không tròn tiếng, không chịu nói dù đã 3 tuổi, những biểu hiện này khiến nhiều bậc cha mẹ cho rằng con chậm nói. Tuy nhiên, đây lại là một trong những biểu hiện của hội chứng tự kỷ dễ bị bỏ qua.

“Nhầm lẫn với chậm nói”

“Dù là chậm nói cũng phải biết bé đang chậm ở chỗ nào để giúp con hoàn thiện”, đó là chia sẻ của Thạc sỹ Ngôn ngữ học – chuyên viên ngôn ngữ trị liệu Trương Thanh Loan  trong hội thảo về phát hiện dấu hiệu trẻ tự kỷ trong giai đoạn tập nói.

Tự kỷ là một bệnh trong nhóm các vấn đề nghiêm trọng về phát triển, xuất hiện trong thời thơ ấu  - thường là trước 3 tuổi. Mặc dù các triệu chứng và mức độ bệnh khác nhau nhưng tất cả các rối loạn tự kỷ đều ảnh hưởng đến khả năng tương tác xã hội, ngôn ngữ và hành vi của trẻ. Trong đó, ngôn ngữ là điều dễ nhận biết nhưng cũng khiến nhiều cha mẹ bỏ qua vì nhầm tưởng con mình chậm nói.

Từ 3 tháng tuổi, với những trẻ bình thường đã có thể bi bô khi nghe người đối diện nói chuyện. Lên 6 tháng, bé đã nghe được tên mình khi được gọi. Trẻ sẽ bắt đầu dùng các từ đơn từ 12 tháng đến 18 tháng tuổi trẻ như “ba” “mẹ”… Một số trường hợp, bé vẫn có thể nói được vài từ nhưng đến một giai đoạn thì dừng lại và không nói được nữa, cha mẹ lại nghĩ con “quên”. Mặc dù các trẻ phát hiện nhanh chậm khác nhau nhưng với những phản ứng cơ bản như nói theo, nghe tên… nếu trẻ không có thể hiện gì thì cha mẹ cần chú ý theo dõi.

Bên cạnh việc phát triển ngôn ngữ, trong giai đoạn từ 3 đến 36 tháng tuổi, bé dần phát triển khả năng giao tiếp với mọi người xung quanh bằng cử chỉ, ánh mắt như vẫy tay, nhìn chăm chú. Diễn đạt ngôn ngữ đúng cũng là điều cần theo dõi ở trẻ. Vì có nhiều bé có thể nói được nhưng lại không diễn đạt đúng tình huống, bé không hiểu rõ câu nói của mình khi đáp lại lời người đối diện. Bé có thể nói sai tên đồ vật, làm sai yêu cầu. Vậy nên, trẻ có thể nói được nhưng chưa chắc giao tiếp được. Cha mẹ không nên nhầm việc bé “chưa hiểu” hay cho rằng con đang “tự chơi một mình” mà dễ bỏ qua những dấu hiệu này.

Can thiệp sớm ngay tại gia đình để giúp trẻ hoàn thiện

Theo khảo sát, có 50% trẻ tự kỷ không có khả năng giao tiếp. Một trong những nguyên nhân là gia đình thường nhầm lẫn các biểu hiện tự kỷ với việc chậm nói. Trong khi đó, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời trước 3 tuổi sẽ có tác động lớn tới việc hoàn thiện các kỹ năng và sự hoà nhập xã hội của trẻ. Nếu để quá muộn thì việc can thiệp sẽ trở nên khó khăn hơn.

Can thiệp sớm được thực hiện ngay ở gia đình, bởi chính cha mẹ vì đây là những người có ảnh hưởng đến trẻ nhiều nhất trong độ tuổi trước hòa nhập. Cha mẹ phải theo dõi để biết được con thiếu ở đâu, chậm ở chỗ nào, giúp trẻ hoàn thiện.

Hãy bắt đầu với việc tìm hiểu sở thích của con để có thể lấy cảm hứng cho con học nói. Mỗi khi con cần món đồ chơi, thức ăn hãy yêu cầu con nói tên. Con thích chơi bóng, tập cho bé nói “bóng”, khi bé làm được thì cho bé chơi một cách vui vẻ. Ban đầu bé chỉ nói được “oooo” nhưng càng về sau, con càng tiến bộ rõ rệt.

Với những trẻ chưa diễn đạt được ngôn ngữ, nên tạo ra tình huống thú vị để các bé thích thú khi giao tiếp. Dạy trẻ tự kỷ là cả một quá trình vậy nên cha mẹ cần hết sức kiên nhẫn. 

Thạc sỹ Ngôn ngữ học – chuyên viên ngôn ngữ trị liệu Trương Thanh Loan khẳng định: “Giao tiếp xã hội có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giúp các em tự kỷ hòa nhập với cuộc sống. Trong đó bao gồm cả việc phát triển ngôn ngữ, cách thức diễn đạt, từ đó tạo cho trẻ sự tương tác với xã hội bên ngoài. Các bé có thể không thể trở thành một người hoàn toàn bình thường nhưng vẫn có thể đến trường cùng bạn bè, giao tiếp với mọi người. Đó là điều tuyệt vời với một trẻ tự kỷ mà chúng ta có thể giúp các em làm được. Còn với các em chậm nói, việc can thiệp sớm sẽ giúp trẻ hoàn thiện, phát triển ngôn ngữ kịp độ tuổi”.

Theo Thùy Trang ( báo Lao động )